Vẻ đẹp ôn nhu thùy mị của người phụ nữ truyền thống đến từ Thiên đạo

Vẻ đẹp ôn nhu thùy mị của người phụ nữ truyền thống đến từ Thiên đạo

Văn hóa truyền thống đề cao đức hạnh của người phụ nữ. Những điều như giúp chồng dạy con, khiêm cung nhường nhịn, dịu dàng như nước, lấy nhu thắng cương, bao dung đức hạnh của người phụ nữ luôn được đề cao trong mọi lĩnh vực của cổ nhân như đời sống, văn học nghệ thuật, thơ họa… Các phẩm đức này của người phụ nữ không phải một sự áp đặt, mà chính là sự an bài của Thiên đạo, là thuận theo đặc tính nguyên sơ của người phụ nữ.

(Ảnh minh họa: Sakura Image Inc, Shutterstock)
Ngày nay, nói đến việc người phụ nữ cần ôn nhu, dịu dàng, mềm mại, kín đáo, rất nhiều người cảm thấy thật là khó chấp nhận. Một số người còn cho rằng nhu mềm là yếu nhược, là dễ bị ức hiếp. Trong gia đình, việc người phụ nữ quá mạnh mẽ, “gánh nửa bầu trời”, cũng khiến quan hệ vợ chồng càng ngày càng sóng gió, bất hòa. Kỳ thực đây không chỉ là vấn nạn của người phụ nữ. Trong khi nữ nhân ngày càng “giống đàn ông” thì cũng có không ít nam nhân mất đi sự mạnh mẽ, cương trực, xã hội ngày càng bất an, đảo lộn, “âm thịnh dương suy”.

Khái niệm âm dương được nhắc đến rất nhiều trong văn hóa truyền thống, có thể thấy ở mọi phương diện như Thái Cực, Chu Dịch, Bát Quái… Người xưa lấy âm dương làm nền tảng lý luận, cho rằng vạn sự vạn vật đều có tồn tại thuộc tính âm dương, chính là một biểu hiện của Thiên đạo. Bởi vì người sống trong Trời đất, tất nhiên cần thuận theo sự an bài của Trời Đất thì mới có thể cân bằng, hài hòa, yên ổn. Còn nếu như làm theo ý mình, không tôn trọng tự nhiên thì sẽ sinh ra biến dị, nghiêng lệch, không hài hòa. Âm dương đảo ngược, âm thịnh dương suy đều là biểu hiện của sự biến dị mạnh mẽ này.

Trong văn hóa truyền thống, người nam là thuộc tính dương, cần phải cương, mạnh mẽ. Người nữ là thuộc tính âm, cần phải nhu mềm. Người nam có đặc tính của người nam, người nữ có đặc tính của người nữ. Chính sự khác biệt về đặc tính ấy quyết định sự phân công công việc của người nam và người nữ ở trong nhà hay ngoài xã hội. Với gia đình, người chồng cương trực, vững chãi, khoan dung, độ lượng, làm người bao bọc bên ngoài gia đình. Ngược lại, người vợ có tính ôn nhu, nhún nhường, mềm mại, làm người quán xuyến bên trong gia đình. Đây chính là sự an bài theo đặc tính của nam và nữ, của âm và dương. Người phụ nữ và người đàn ông một khi thuận theo Thiên đạo, tuân thủ nghiêm ngặt vị trí, địa vị của mình thì xã hội hay gia đạo tự nhiên sẽ hưng vượng.

Dưới con mắt biến dị của người hiện đại, khái niệm này thường bị bóp méo thành “trọng nam khinh nữ”, cho rằng thân phận của người nam thì cao quý còn người nữ thì thấp hèn. Nói đến “trọng nam khinh nữ”, rất nhiều người nghĩ đây là tư tưởng Nho gia. Kỳ thực câu nói này bắt nguồn từ việc hậu nhân chắp vá lời nói của Khổng Tử khi viết phần Dịch Truyện chú thích cho Kinh Dịch. Trải qua quá trình cả nghìn năm, nhiều người dần dần hiểu sai hàm ý trong đó. Cuối cùng khi xảy ra đứt gãy mạch truyền thừa văn hóa thì câu nói này trở thành câu cửa miệng để chỉ trích sự bất công trong xã hội xưa.

“Trọng nam khinh nữ” là dịch từ câu “nam tôn nữ ti” ra. Mà “nam tôn nữ ti” bắt nguồn từ việc chắp vá hai đoạn trong Dịch truyện là tiết thứ Nhất và tiết thứ Tư của Hệ từ thượng.

Tiết thứ Nhất viết:

Thiên tôn địa ti. Kiền Khôn định hĩ. Ti cao dĩ trần. Quí tiện vị hĩ. Động tĩnh hữu thường. Cương nhu đoán hĩ. Phương dĩ loại tụ. Vật dĩ quần phân. Cát hung sinh hĩ. Tại thiên thành tượng. Tại địa thành hình. Biến hoá kiến hĩ.

Tiết thứ Tư viết:

Kiền đạo thành nam. Khôn đạo thành nữ.

Ở đây, tiết thứ Nhất miêu tả sự vận hành của quy luật vũ trụ, có thể tạm thời dịch như sau: Trời ở trên cao Đất ở dưới thấp, càn khôn đã được định rõ là như thế. Sự vật lấy tôn ti cao thấp để trình bày rõ, cao thấp ra sao đã sẵn ở vị trí đó rồi. Sự vật từ đó mà phân sang hèn khác biệt, có động có tĩnh, có cương có nhu, có quần tụ cũng có phân chia, có may mắn cũng có tai họa. Trên Trời có thiên tượng, dưới Đất sẽ hiện thực hóa. Biến hóa của vũ trụ là như thế.

Tiết thứ Tư có thể dịch: Người nam là ứng với Càn, người nữ là ứng với Khôn. Đạo của Trời, đạo của Càn tạo thành người nam, đạo của Đất, đạo của Khôn tạo thành người nữ. Càn Khôn còn có một nghĩa là vũ trụ, câu nói này khá tương đồng với cách nói của Đạo gia: thân thể con người là một “tiểu vũ trụ”.

Người đời sau lấy ý của tiết thứ Tư, hợp với ý của tiết thứ Nhất, thành ra câu “nam tôn nữ ti”. Câu ấy sau này bị khoác lên nghĩa “trọng nam khinh nữ”. Tư tưởng ấy không thực sự rõ ràng dưới thời Nho giáo thịnh trị, nhưng dưới ngòi bút của một thời vận động bài xích truyền thống thì biến thành tội ác lớn của xã hội cũ.

Cốt lõi của Kinh Dịch chính là nhấn mạnh sự cân bằng, hài hòa của âm dương, chính là nghiên cứu sự thể hiện của Thiên đạo trong cuộc sống, thể hiện ra cảnh giới “Thiên – nhân hợp nhất”. Phàm là những gì không cân đối, không hài hòa thì cuối cùng sẽ bị lệch khỏi quỹ đạo. Mà vạn sự vạn vật trong vũ trụ cuối cùng đều phải quy về hài hòa và cân bằng. Sự cân bằng trong Trời Đất thể hiện ở nhiều phương diện khác nhau, tựu chung lại là “có trật tự”, như tiết thứ Nhất mô tả.

Trật tự nói trên có thể là càn khôn, có thể là Trời Đất, có thể là cao thấp, cũng có thể là sang hèn. Nhưng không nhất thiết cứ cao thì là sang, cứ thấp thì là hèn. Chu Dịch viết: “Địa thế khôn, quân tử dĩ hậu đức tải vật”, Đất ứng với Khôn (trong Càn Khôn), người quân tử lấy đức dày để nâng đỡ vạn vật. Ở đây ví cách hành xử của người quân tử như Đất, trong khi người quân tử là người nam, ứng với Càn, mà Trời cũng ứng với Càn. Do vậy, không thể vì nam ứng với Càn mà gán nam là sang quý, không thể vì nữ ứng với Khôn mà gán nữ là hèn kém. Trong xã hội thời xưa, con cái mà dám xem mẹ mình là hèn thì chính là bất hiếu, bất lễ. Tương tự như vậy, quan lại không có ai dám xem thường Hoàng hậu cả. Hoàng đế lại cũng không thể đặt mình cao hơn Hoàng thái hậu.

Có thể thấy rằng, để phù hợp với Thiên đạo, người phụ nữ cần có tấm lòng bao dung, khiêm tốn, có đức dày để nâng đỡ vạn vật, vô tư không oán hận giống như Đại Địa. Tương tự như vậy, người đàn ông để phù hợp với Đạo thì phải cao xa, chính trực, không ngừng vươn lên giống như Trời xanh.

Cổ ngữ nói: “Gia chi lương thê, do quốc chi lương tướng”, tức là nhà có người vợ hiền cũng giống như quốc gia có vị Tể tướng tài đức. Một người phụ nữ, một người vợ trí tuệ sẽ có thể thuận theo Thiên đạo, giữ gìn bản chất của nữ nhân, giữ sự ôn nhu thùy mị, không tranh mạnh yếu, cao thấp với chồng. Đó chính là người phụ nữ tuyệt vời nhất.

Theo Vision Times tiếng Trung